1. TBMM DİLEKÇE KOMİSYONU

https://edilekce.tbmm.gov.tr/ 

Anayasamızın 74’üncü maddesine göre, vatandaşların ve karşılıklılık esası gözetilmesi şartıyla yabancıların dilekçe hakkını kullanarak TBMM’ye verdikleri dilekçelerini incelemek amacıyla TBMM’de bir “Dilekçe Komisyonu” (TBMM İçtüzüğü m. 115) oluşturulmuştur.

Meclisin kendi üyelerinden müteşekkil bir komisyon marifetiyle dilekçelerin incelenmesi, alınan kararların muhatap idareler tarafından uygulanmasının gözetilmesi ve gerekli görülen başvuruların Meclis Genel Kurulunda görüşülerek bir karara bağlanması faaliyetlerini üstlenmektedir.

Dilekçe Komisyonu, kamu kurum ve kuruluşları ile özel kuruluşlardan her türlü bilgi ve belgeyi almak, ilgilileri çağırıp bilgi almak, idari denetimin yapılmasını istemek, bilirkişi görevlendirmek ve yerinde inceleme yapmak yetkisine sahiptir.

2. TBMM İNSAN HAKLARINI İNCELEME KOMİSYONU

https://www.tbmm.gov.tr/komisyon/insanhaklari/

1990 yılında 3686 sayılı İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu Kanunu kabul edilmiştir. İnsan haklarının ulusal düzeyde korunması amacıyla kurulan ilk mekanizmadır.

2. • İnsan haklarının ihlale uğradığına dair başvuruları incelemek,
   • Ulusal-üstü düzey ile ulusal düzey arasında uyum çalışmaları yapmak,
   • İnsan hakları alanındaki gelişmeleri incelemek,
   • İnsan haklarıyla ilgili araştırma ve incelemelerinin sonuçlarını üçer aylık raporlar hâlinde açıklamak ile görevlidir.
3. KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU

https://www.ombudsman.gov.tr/

Anayasamızın 74’üncü maddesi doğrultusunda faaliyet yürüten Kamu Denetçiliği Kurumu, 2012 yılında kurulmuş olmakla birlikte 2013 yılından itibaren şikâyet başvuruları almaktadır.

• • İdarenin yaptığı haksızlıkları ortaya çıkarmak, takdir yetkisinin kötüye kullanılmasını önlemek,
  • Çoğunlukla hak ve özgürlüklere yönelik idari işlem ve eylemler karşısında, ilgililerin doğrudan başvurusu üzerine, gerekli ön bilgileri topladıktan sonra, gözlemlerini ilgili makama iletmek ve ondan bu tutumundan vazgeçmesini istemek gibi yetkilere sahip olması nedeniyle,
  • İdare – vatandaş ilişkilerinden kaynaklanan uyuşmazlıklarda, bireylerin temel hak ve özgürlüklerini koruyucu bir fonksiyona sahiptir.

4. ANAYASA MAHKEMESİ

https://www.anayasa.gov.tr/

Anayasa değişikliğine ilişkin 12 Eylül 2010'da yapılan halk oylaması sonucunda yolu açılan bireysel başvuru, 2012 yılından itibaren yürürlük kazanmıştır.

Bireysel başvuru hakkı, temel hak ve özgürlükleri kamu gücü tarafından ihlal edilenlerin başvurabilecekleri ikincil ve yardımcı nitelikli bir dava türüdür.

Bireysel başvuru yolu, yargı mekanizmalarının ihlali ortadan kaldırmadığı durumlarda kullanılabilecek olağanüstü bir başvuru yoludur.

5. KOLLUK GÖZETİM KOMİSYONU

http://www.kollukgozetim.gov.tr/

Kolluk Gözetim Komisyonu, 20 Mayıs 2016 tarihinde yürürlüğe giren6713 sayılı Kolluk Gözetim Komisyonu Kurulması Hakkında Kanun ile teşkil edilmiştir.

5. • Kolluk şikâyet sisteminin daha etkili ve hızlı işlemesini sağlamak,
   • Kolluk görevlilerinin işledikleri iddia edilen suçlardan veya disiplin cezasını gerektiren eylem, tutum veya davranışlarından dolayı gerektiğinde yetkili merciler tarafından haklarında disiplin soruşturması yapılmasını istemek amaçlarını taşımaktadır.
6. İL VE İLÇE İNSAN HAKLARI KURULLARI

İl ve İlçe İnsan Hakları Kurulları, 2003 yılında çıkarılan İl ve İlçe İnsan Hakları Kurullarının Kuruluş, Görev ve Çalışma Esasları Hakkında Yönetmelik ile oluşturulmuştur.

6. • İnsan hakları bilincini geliştirmek,
   • İnsan haklarını korumak,
   • İhlal iddialarını incelemek ve araştırmak,
   • İnsan hak ve özgürlüklerinin kullanılmasının önündeki engeller ile hak ihlallerine yol açan sosyal, siyasi, hukuki ve idari nedenleri incelemek, araştırmak ve bunların çözümüne ilişkin önerilerde bulunmak yönünde yetkileri bulunmaktadır.
7. İNSAN HAKLARI EYLEM PLANI

https://insanhaklarieylemplani.adalet.gov.tr/

Ülkemizde insan hakları standartlarını yükseltmek amacıyla hazırlanan İnsan Hakları Eylem Planı, 2 Mart 2021 tarihinde Sayın Cumhurbaşkanımız tarafından kamuoyuna açıklanmıştır. Planın omurgasını oluşturan 11 temel ilke etrafında; 9 amaç, 50 hedef ve 393 faaliyet belirlenmiştir.

Eylem Planında yer alan faaliyetlerin izlenmesi usulü ve takvimine ilişkin hususlar, 30 Nisan 2021 tarihli ve 31470 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 2021/9 sayılı Cumhurbaşkanlığı Genelgesi ile aktarılmıştır. Buna göre, Eylem Planı ile ilgili izleme faaliyetlerinin ulusal düzeyde koordinasyonu Adalet Bakanlığı tarafından sağlanmaktadır.

Eylem Planında İçişleri Bakanlığının sorumluluğunda 35 faaliyet bulunmaktadır.

Bu faaliyetler;

• • Daha Güçlü Bir İnsan Hakları Koruma Sistemi,
  • Yargı Bağımsızlığı ve Adil Yargılanma Hakkının Güçlendirilmesi,
  • İfade, Örgütlenme ve Din Özgürlüklerinin Korunması ve Geliştirilmesi,
  • Kişinin Maddi ve Manevi Bütünlüğü ile Özel Hayatının Güvence Altına Alınması,
  • Kırılgan Kesimlerin Korunması ve Toplumsal Refahın Güçlendirilmesi,
  •  İnsan Hakları Konularında Üst Düzey İdari ve Toplumsal Farkındalık amaçlarına yöneliktir.