İç Denetim Yönergesi
İÇİŞLERİ BAKANLIĞI
İÇ DENETİM YÖNERGESİ
MADDE 1- (1) Bu Yönergenin amacı, İçişleri Bakanlığı İç Denetim Biriminin işleyişi ve yönetimi ile iç denetçilerin ve Üst Yöneticinin iç denetime ilişkin görev, yetki ve sorumlulukları ile iç denetim faaliyetinin yürütülmesine ilişkin usul ve esasları, fonksiyonel ve operasyonel görev dağılımını belirlemek; birim teşkilat şemasını ortaya koymak, verilen görevlerin sonucunu izlemeye yönelik mekanizmalar geliştirmek, hesap verebilirliği ve uygun raporlama ilişkisini göstermek, yönetici ve personelin görevlerini etkin ve etkili bir şekilde yürütebilecek bilgi, deneyim ve yeteneğe sahip olmasını sağlamaya yönelik tedbirler almaktır.
Dayanak
MADDE 2- (1) Bu Yönerge;
a) 10/12/2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun 63’üncü ve 64’üncü maddeleri,
b) İç Denetçilerin Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmeliği,
c) Kamu İç Denetim Rehberi ve Kamu İç Denetim Standartları,
esas alınarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 3- (1) Bu Yönergede geçen;
a) Bakan: İçişleri Bakanını,
b) Bakanlık: İçişleri Bakanlığını,
c) Başkan: İç Denetim Birimi Başkanını,
ç) Başkanlık: İç Denetim Birimi Başkanlığını,
d) Denetim Gözetim Sorumlusu: Her iç denetim faaliyetinin denetim standartlarına uygun olarak yürütülmesini sağlamak amacıyla Başkan tarafından iç denetim gözetim sorumlusu olarak görevlendirilen iç denetçiyi,
e) İç Denetçi: Bu Yönerge ve ilgili mevzuat çerçevesinde iç denetim faaliyetlerini gerçekleştirmekle sorumlu İç Denetim Birimi Başkanı ve her düzeyde sertifika sahibi iç denetçileri,
f) İç Denetim: Kamu idaresinin çalışmalarına değer katmak ve geliştirmek için kaynakların ekonomiklik, etkililik ve verimlilik esaslarına göre yönetilip yönetilmediğini değerlendirmek ve rehberlik yapmak amacıyla yapılan bağımsız, nesnel güvence sağlama ve danışmanlık faaliyetini,
g) İç Denetim Birimi: İç Denetim Birimi Başkanı, Başkan Yardımcısı ve iç denetçiler ile ihtiyaca göre görevlendirilen diğer personelden oluşan organizasyonu,
ğ) Kanun: 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununu,
h) Kamu İç Denetim Standartları (KİDS): İç denetim faaliyetinin yürütülmesine ilişkin Kurul tarafından belirlenen standartları,
ı) Kurul: İç Denetim Koordinasyon Kurulunu,
i) Kalite Güvence ve Geliştirme Programı (KGGP):İç Denetim Koordinasyon Kurulunca ve iç denetim birimi başkanlığınca Bakanlıkta yürütülen iç denetim faaliyetinin, tüm yönleriyle değerlendirilmesi, iç denetimin tanımına, denetim standartlarına ve etik kurallara uygunluğunun incelenmesi ve geliştirilmesine ilişkin programı,
j) Meslek Ahlak Kuralları: Kamu İç Denetçileri Meslek Ahlak Kurallarını,
k) Rehber: Kurul tarafından çıkarılan Kamu İç Denetim Rehberini,
l) Sertifika: 5018 sayılı Kanun uyarınca verilen kamu iç denetçi sertifikasını,
m) Üst Yönetici: İçişleri Bakanlığı Müsteşarını,
n) Yönerge: İçişleri Bakanlığı İç Denetim Yönergesini,
o) Yönetmelik: İç Denetçilerin Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmeliği,
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Birimin Yapısı, Görevleri, Teşkilat Şeması ve Görev Dağılım Çizelgesi
İç Denetim Birimi Başkanlığının yapısı
MADDE4- (1) İç Denetim Birimi Başkanlığı; Başkan, Başkan Yardımcısı ve iç denetçiler ile ihtiyaca göre görevlendirilen büro personelinden oluşur.
(2) İç Denetim Birimi Başkanlığı idari yönden doğrudan Üst Yöneticiye bağlı olarak faaliyetlerini yürütür ve Üst Yönetici dışındaki makam veya mercilerle ilişkilendirilemez.
Başkanın görevlendirilmesi
MADDE 5- (1) Başkan, iç denetçiler arasından mesleki tecrübe, temsil yeteneği ve liyakat esasları gözetilmek suretiyle Üst Yönetici tarafından görevlendirilir. Bu görevlendirme en geç 10 iş günü içinde İç Denetim Koordinasyon Kuruluna bildirilir
(2) Başkanın yokluğu halinde Başkanlığa, Başkan Yardımcısı vekâlet eder.
Başkan yardımcısının görevlendirilmesi
MADDE 6- (1) Başkana yardımcı olmak üzere, Başkanın teklifi ve Üst Yöneticinin onayı ile iç denetçilerden biri Başkan Yardımcısı olarak görevlendirilebilir.
İç denetim faaliyetinin kapsamı
MADDE 7- (1) Bakanlığın tüm birimlerinin işlem ve faaliyetlerinin, risk esaslı denetim plan ve programları kapsamında denetim standartlarına uygun olarak değerlendirilmesi iç denetim faaliyetlerinin kapsamını oluşturur.
Teşkilat şeması
MADDE 8- (1) Başkanlığın teşkilat şeması; temel yetki ve sorumluluk dağılımını, hesap verebilirliği ve uygun raporlama ilişkisini gösterecek şekilde Ek-1’deki gibi belirlenmiştir. Teşkilat şeması Başkan tarafından onaylanarak personele duyurulur.
Görev dağılım çizelgesi
MADDE 9- (1) Personelin asli olarak yürüttüğü göreve ilişkin bilgileri ile geçici veya sürekli olarak görevden ayrılma durumlarında görevi devralacak personel bilgilerini içeren Görev Dağılım Çizelgesi Ek-2’de gösterilmiştir. Güncellenen Görev Dağılım Çizelgesi Başkan tarafından onaylanarak personele duyurulur.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Görev, Yetki ve Sorumluluklar
Üst yöneticinin yetki ve sorumlulukları
MADDE 10- (1) Üst Yöneticinin yetki ve sorumlulukları şunlardır:
a) Başkanlık tarafından hazırlanan iç denetim plan ve programlarını onaylamak, Başkanlığın yetki ve görev alanına giren program dışı konulara ilişkin görev vermek.
b) İç denetim plan ve programlarının hazırlanması sürecinde plan ve programa dâhil edilmesini gerekli gördüğü birim ve konuları Başkana bildirmek.
c) Başkanlık tarafından hazırlanan iç denetim yönergesi ile yönerge değişikliklerini İç Denetim Koordinasyon Kuruluna göndermek, Kurulun uygun görüşünden sonra onaylamak.
ç) Başkanı doğrudan, Başkan Yardımcısını ise Başkanın önerisi üzerine görevlendirmek.
d) İç Denetim Birimine atanacak ve görevden alınacak iç denetçileri Bakana teklif etmek.
e) Sertifika derecelendirmesine ilişkin puanlamayı Başkanın teklifi üzerine yapmak.
f) Denetlenen birimlerin yönetici ve personelinden denetim faaliyetinin yürütülmesini engelleyici fiil ve tavır sergileyenler hakkında gerekli tedbir ve müeyyideleri uygulamak,
g) Başkanlık ile denetlenen birim yönetimi arasındaki uyuşmazlıkları çözümlemek ve nihai kararı vermek,
ğ) İç denetçilerin görevlerini bağımsız bir şekilde yerine getirmeleri için gereken tüm önlemleri almak,
h) İç denetçilere, Bakanlığın faaliyetlerini olumsuz etkileyebilecek risklerin belirlenmesi çalışmalarında gerekli imkânı sağlamak,
ı) İç denetim faaliyeti kapsamına giren konularda, iç denetçilere gerekli bilgi ve belgelerin sağlanması amacıyla Bakanlık birimleri arasında etkili iletişim kurulmasını sağlamak,
i) İç denetim raporlarında ve iç kontrol sisteminin değerlendirilmesi sürecine yönelik olarak gerçekleştirilen iç denetim faaliyetleri sonrası, iç denetçiler tarafından sistemin aksayan yönlerinin giderilmesi ve iyileştirilmesi önerilen konuları değerlendirmek ve kaynakların etkili, ekonomik ve verimli kullanılmasına yönelik tedbirlerin uygulanmasını sağlamak,
j) İç denetçilerin mesleki yönden gelişmeleri, yenilikleri izlemeleri ve çalışma isteklerini artırmak için gerekli tedbirleri almak,
k) İç denetim raporlarını değerlendirerek gereği için ilgili birimler ile Strateji Geliştirme Başkanlığına göndermek,
l) İç denetim raporlarını ve bunlar üzerine yapılan işlemleri izleme sonuçlarının kesinleştiği tarihten itibaren en geç iki ay içinde, yılı iç denetim faaliyet raporunu ise şubat ayı sonuna kadar İç Denetim Koordinasyon Kuruluna göndermek,
m) İç denetim faaliyetinin kalitesini gözetmek ve dış değerlendirme sonuçlarına ilişkin düzeltici önlemlerin alınmasını sağlamak,
n) İç denetim kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli şekilde kullanılmasını sağlamak,
Birim yöneticilerinin sorumlulukları
MADDE 11- (1) Birim yöneticilerinin sorumlulukları şunlardır;
a) Denetim bildirim yazısı üzerine, uygun çalışma ortamı hazırlamak.
b) Denetlenen faaliyetlere ait bilgi ve belgeleri iç denetçilere ibraz etmek, görevin sağlıklı yapılmasını sağlayacak önlemleri almak ve her türlü yardım ve kolaylığı göstermek.
c) Açılış ve kapanış toplantılarına kendisi ya da görevlendireceği yardımcısı ile denetim konusu ile ilgili diğer yönetici ve personelin katılımını sağlamak.
ç) Denetim raporu üzerine cevap eylem planını hazırlamak ve süresi içerisinde İç Denetim Birimine göndermek.
d) İç Denetim Birimince yürütülen izleme faaliyetleri kapsamında, eylem planında öngörülen eylemlerin süresi içerisinde yerine getirilmesini sağlamak ve iç denetim birimini bilgilendirilmek.
Başkanın görev, yetki ve sorumlulukları
MADDE 12- (1) Başkanın görev, yetki ve sorumlulukları şunlardır:
a) İç denetim faaliyetlerini ilgili mevzuata, Kamu İç Denetim Standartları ve Meslek Ahlak Kurallarına uygun olarak yönetmek, iç denetim faaliyetinin Kamu İç Denetim Standartlarına uyum düzeyinin arttırılması amacıyla, gerekli gördüğü konularda politika ve prosedürler belirlemek ve iç denetçilere duyurmak.
b) İç denetçilerin katılımıyla Yönergeyi hazırlamak, yılda bir defa gözden geçirmek, Yönergeyi ve varsa değişiklik önerilerini Kurulun uygun görüşü alınmak üzere Üst Yöneticiye sunmak.
c) Üst Yöneticinin ve birim yöneticilerinin de görüşlerini alarak, iç denetçilerin aktif katılımıyla denetim stratejisini belirlemek, iç denetim planı ve programını hazırlamak ve Üst Yöneticinin onayına sunmak, iç denetçilerin, iç denetim planı ve programına uygun olarak faaliyette bulunmalarını sağlamak ve bu yönde gerekli tedbirleri almak.
ç) İç denetim programının hazırlanması aşamasında öngörülemeyen zorunlu hususların ortaya çıkması halinde, iç denetim programı eki çizelgede, Üst Yöneticiden yetki almak şartıyla, gerekli değişiklikleri yapmak.
d) İç denetim planında yer alan denetim alanları için gerekli kaynak ihtiyacını belirlemek, mevcut iç denetçi sayısının veya yetkinliklerinin yeterli olmaması halinde ihtiyaç duyulan kaynak ve eğitimler ile kaynak sınırlamalarının olası etkilerini iç denetim planında belirtmek.
e) İç denetçilerin görevlerini yaparken bağımsızlık veya tarafsızlıklarının tehlikeye girdiği veya ihlal edildiği durumlarda gerekli tedbirleri almak ve Üst Yöneticiyi bilgilendirmek.
f) İç denetçi ile denetim gözetim sorumlusu arasında oluşan görüş ayrılıklarını çözüme kavuşturmak.
g) İç denetim faaliyetlerinin yürütülmesi sırasında gerek görülmesi durumunda, iç denetim faaliyetlerine yönelik olarak başka bir iç denetçiden veya konunun uzmanından görüş veya yardım alınmasını sağlamak.
ğ) İç denetim faaliyetlerinin yürütülmesi sırasında karşılaşılan engelleyici tutum, davranış ve hareketlerle ilgili olarak, öncelikle konunun doğrudan muhatabı olan yöneticiyle görüşmek, çözümlenememesi halinde konuyu Üst Yöneticiye bildirmek.
h) İç denetçilerin denetimlerde karşılaştıkları idari ve/veya cezai yönden suç teşkil eden, soruşturma veya ön inceleme yapılmasını gerektiren durumlara ilişkin tespitlerini Üst Yöneticiye bildirmek.
ı) İç denetim raporlarının, Rehberde belirlenen esaslara uygunluğunu kontrol etmek, denetlenen birimin, Başkan ve denetim ekibi ile aynı görüşte olmadığı bulgu ve eylem planlarıyla ilgili olarak konuyu Üst Yöneticiye aktarmak, denetim ve danışmanlık sonuçlarının uygulanma durumunun izlenmesi için bir takip sistemi kurmak ve uygulamak.
i) İç denetim faaliyetinin performansının değerlendirilmesi amacıyla iç denetçilerin de katılımıyla performans göstergeleri belirlemek, iç denetim faaliyetinin performansını sürekli izlemek ve yılda en az bir defa dönemsel değerlendirme yapılmasını sağlamak.
j) Kurulun düzenlemeleriyle uyumlu olarak kalite güvence geliştirme programını hazırlamak ve yürütmek.
k) Kalite güvence geliştirme programının sonuçlarını dönemsel raporlar aracılığıyla Üst Yöneticiye ve Bakana sunmak, iç değerlendirme kapsamında hazırlanan dönemsel gözden geçirme raporları ile eylem planının bir örneğini bir ay içerisinde Kurula göndermek.
l) İç değerlendirme ve dış değerlendirme sonucunda belirlenen iyileştirmeye açık alanlarla ilgili gerekli tedbirleri almak.
m) Başkanlığın performansına ilişkin olarak dönemsel rapor hazırlayıp Üst Yönetici ve Bakana sunmak.
n) Yıllık iç denetim faaliyet raporunu, iç kontrol sistemine ilişkin genel değerlendirmeyi de kapsayacak şekilde hazırlamak ve Üst Yöneticiye sunmak.
o) İç denetçilerin mesleki gelişiminin sağlanması için gerekli kaynakları sağlayarak, mesleki yeterliliklerini sürdürmelerine katkıda bulunmak.
ö) İç denetçilerin eğitim ve sertifikasyon bilgilerini takip ederek kayıt altına almak, iç denetçilerin her üç yılda en az 100 saat meslek içi eğitim alma şartını sağlayıp sağlamadıklarını izlemek, iç denetçilerin görüşlerini de alarak yıllık eğitim ihtiyaç analizini yapmak.
p) Bakanlık veya Bakanlık dışında yapılacak toplantı, kurs, seminer ve benzeri çalışmalara katılacak iç denetçileri belirlemek, gerektiğinde Üst Yöneticiden olur almak.
r) İç denetçilerin uluslararası sertifikasyon sahibi olmalarını teşvik etmek.
s) Başkanlık personelinin ihtiyacı olan mesleki araç, gereç ve malzemenin temini hususunda gerekli tedbirleri almak.
ş) İç denetçilerin sertifikalarının derecelendirilmesine ilişkin puanlamayı Üst Yöneticiye teklif etmek.
t) İç denetçiler ile idari büro personelinin yıllık, idari ve mazeret izinlerini vermek, bundan dolayı denetimlerin aksamaması için gerekli tedbirleri almak.
u) İç denetim dosya ve arşivlerinin yönetilmesine ilişkin düzenleme yapmak, bu kapsamda kişisel bilgilerin korunmasına yönelik prosedürler belirleyerek iç denetçilere duyurmak ve bu prosedürlerin uygulanmasını sağlamak üzere gerekli gözetim faaliyetlerini yürütmek.
ü) Kurum içi ve kurum dışı diğer birimlerle iletişimde Başkanlığı temsil etmek ve bu çerçevede, özellik arz eden denetimlerde bizzat açılış ve kapanış toplantılarına katılmak, kritik bulguları denetlenen birim yöneticisiyle paylaşmak.
v) İlgili mevzuatla verilen diğer görevler ile iç denetim faaliyetleriyle ilgili olarak Bakan ve Üst Yönetici tarafından verilen diğer görevleri yapmak.
y) İç Denetim Birimi Başkanlığının bütçesine ilişkin işlemlerini ve harcama yetkililiği görevini yürütmek.
Başkan yardımcısının görev, yetki ve sorumlulukları
MADDE 13- (1) Başkan yardımcısının görev, yetki ve sorumlulukları şunlardır:
a) Başkan tarafından verilen görevleri yürütür ve idari görevleri bakımından Başkana karşı sorumludur.
b) Başkanın izin, geçici görev, hastalık vb. nedenlerle görevi başında bulunmadığı hallerde, başka bir görevlendirme yapılmadığı sürece Başkanlık görevine de vekâlet eder.
c) Başkan Yardımcısına da denetim, danışmanlık ve denetim gözetim sorumluluğu görevleri verilebilir.
İdari personelin görev ve sorumlulukları
MADDE 14- (1) İdari büroda, faaliyetlerin gerektirdiği nitelik ve sayıda personel görevlendirilir.
(2) İdari büro personeli, Başkanlığın, hesap, yazı, dosya, arşiv ve diğer işlerini düzenli ve zamanında yürütmekle yükümlü olup, işlerin gereği gibi yerine getirilmesinden Başkana karşı sorumludur.
(3) İdari büro personeli, rapor, yazışma ve bunlara ilişkin dosyaları, Başkanlığın izni olmadan kimseye veremez, gösteremez ve görevleri dolayısıyla edindikleri bilgileri açıklayamazlar.
(4) İdari büro personeli, Başkan ve Başkan Yardımcısı tarafından verilecek görevleri yerine getirmekle sorumludur.
MADDE 15- (1) İç denetçiler, Üst Yöneticinin teklifi üzerine Bakan tarafından atanır ve aynı usulle görevden alınır.
(2) Başkanlık, sertifika sahibi iç denetçi adayları veya belli bir süre iç denetçilik yaptıktan sonra başka görevlere atananlar arasından yeniden iç denetçi kadrolarına atama yapılması söz konusu olduğunda, ilgililerin sertifikalarının kullanılabilirliğini Kuruldan teyit ettirir.
f) Denetim sırasında veya denetim sonuçlarına göre konusu suç teşkil eden veya soruşturma açılmasını gerektirecek bir duruma rastlanıldığında, durumu Başkan kanalıyla Üst Yöneticiye bildirmek.
g) Denetim sonuçları çerçevesinde iyileştirmelere yönelik önerilerde bulunmak ve bunları takip etmek.
ğ) Üretilen bilgilerin doğruluğunu denetlemek.
h) Üst Yönetici tarafından gerekli görülen hallerde; icrai konularla ilgili ve kapsamlı mevzuat değişikliklerine/tasarılarına görüş verilmesi, eğitim, analiz, değerlendirme, performans göstergelerinin tespiti, kontrol öz değerlendirme, süreç tasarımı ve proje görevleri gibi idari faaliyetlere değer katmak, kolaylaştırmak, geliştirmek ve yol göstermek amaçlarıyla danışmanlık görevi yürütmek.
ı) Üst Yönetici tarafından gerekli görülen hallerde performans göstergelerini belirlemede Bakanlığın ilgili birimlerine yardımcı olmak, performans göstergelerinin uygulanabilirliğini değerlendirmek.
İç denetçilerin yetkileri
MADDE 17- (1) İç denetçiler aşağıdaki yetkilere sahiptir:
a) Denetim konusu ile ilgili olarak elektronik ortamdakiler dâhil her türlü bilgi, belge ve dokümanlar ile nakit, kıymetli evrak ve diğer varlıkların ibrazını talep etmek.
b) Denetlenen birim çalışanlarından veya yürütülen görevin ilgili olduğu birim personelinden iç denetim faaliyetlerinin gereği olarak yardım almak, yazılı ve sözlü bilgi istemek.
c) İç denetim faaliyetinin gerektirdiği konularda Başkanın onayı ile uzman yardımı almak veya görüşünden yararlanmak.
ç) İç denetim faaliyetlerinin gerektirdiği araç, gereç ve diğer imkânlardan yararlanmak.
d) Görevin yürütülmesini engelleyici tutum, davranış ve hareketlerde bulunanları Başkan aracılığıyla Üst Yöneticiye bildirmek.
İç denetçilerin sorumlulukları
MADDE 18- (1) İç denetçiler, görevlerini yerine getirirken aşağıdaki hususlara riayet ederler:
a) İç denetim mevzuatı, Yönerge, Rehber, Kamu İç Denetim Standartları ve Meslek Ahlak Kurallarına uygun hareket etmek.
b) Mesleki bilgi ve becerilerini sürekli olarak geliştirmek.
c) İç denetim faaliyetlerinde yetki ve ehliyetini aşan durumları Başkana bildirmek.
ç) Verilen görevin tarafsız ve bağımsız olarak yapılmasına engel olan durumların bulunması halinde Başkanı bilgilendirmek.
d) Denetim raporlarında kanıtlara dayanmak ve değerlendirmelerinde tarafsız olmak.
e) Denetim sırasında elde ettiği bilgilerin gizliliğini korumak.
f) Başkan tarafından belirlenen politika ve prosedürlere (standart form ve belgeler dahil) uymak.
g) Denetlenen birimlerle yapılan elektronik ve resmi yazışmalar hakkında Başkanlığı bilgilendirmek.
(2) İç denetçiler, idari kadrolara görevlendirilmeleri halinde de Kamu İç Denetim Standartları ve Meslek Ahlak Kurallarına uygun davranırlar.
(3) İç denetçiler, denetim stratejisinin belirlenmesinde, iç denetim planı ve programı ile yönergenin hazırlanmasında ve revizyonunda aktif katılımda bulunurlar.
Denetim gözetim sorumlusu
MADDE 19- (1) İç Denetim Birimi Başkanı her bir denetim görevinin Kamu İç Denetim Standartları ile Kamu İç Denetim Rehberine uygun olarak yürütülmesini sağlamak amacıyla A3 ve A4 sertifika düzeyindeki kıdemli bir iç denetçiyi, iç denetim programıyla denetim gözetim sorumlusu olarak görevlendirir. İç denetim biriminde yeterli sayı ve sertifika düzeyine sahip iç denetçinin bulunmaması halinde denetim gözetimi faaliyeti, bizzat Başkan tarafından veya Yönetmeliğin 30 uncu maddesine göre A-2 sertifika düzeyine yükselmiş iç denetçiler tarafından da yürütülebilir.
(2) Denetim gözetim sorumlusu olarak görevlendirilen iç denetçi, aynı anda başka bir iç denetim faaliyetinde de görevlendirilebilir.
Denetim gözetimi sorumluluğu
MADDE 20- (1) Denetim gözetim sorumlusu, görev ve fonksiyonu paralelinde, iç denetçi ile birlikte denetimin tüm aşamalarından sorumludur.
(2) Denetim gözetimi sorumluluğu;
a) Çalışma planının yeterli risk analizine dayandırılıp dayandırılmadığı,
b) Görev iş programında belirlenen denetim testlerinin denetim amaçlarının gerçekleştirilmesi için yeterli olup olmadığı,
c) Görev iş programında yer alan testlerin uygulanıp uygulanmadığı ve denetim sonuçlarına dayanak teşkil eden bilgilerin kayıtlı hale getirilip getirilmediği,
ç) Uygun test tekniklerinin kullanılıp kullanılmadığı,
d) Denetim sonucunda ortaya konulan tespit ve önerilerle ilgili kanıtların yeterli olup olmadığı, yetersiz ise bunlarla ilgili olarak ilave incelemelerin gerekli olup olmadığı,
e) Raporda uygulanabilir önerilere ve eylem planlarına yer verilip verilmediği,
hususlarında değerlendirme yapmak ve ilgili iç denetçiden gerekli düzeltmeleri istemek görev ve yetkilerini kapsar.
(3) 2’nci fıkrada belirtilen konularda eksiklikler olduğunun düşünülmesi halinde, söz konusu eksiklikler ilgili iç denetçiler tarafından giderilir. Ancak ilgili iç denetçi ile denetim gözetim sorumlusu arasında görüş ayrılığı bulunması halinde, gerekli açıklamalar çalışma kâğıtları aracılığıyla kayıt altına alınır. Böyle bir görüş ayrılığı olması durumunda Başkanın vereceği karar doğrultusunda işlem yapılır.
(4) İç denetçiler tarafından hazırlanan bulgular denetim gözetim sorumlusu tarafından gözden geçirilir ve onaylanır.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Bağımsızlık, Tarafsızlık ve Mesleki Güvence
İç denetim faaliyetinin bağımsızlığı
MADDE 21- (1) Başkanlık, idari yönden yalnızca Üst Yöneticiye bağlı olarak faaliyetlerini yürütür. Üst Yönetici dışında başka birim veya yöneticilerle ilişkilendirilemez ve Üst Yönetici, iç denetim faaliyetlerine ilişkin rol ve sorumluluklarını astlarına devredemez.
(2) İç denetim faaliyetlerinin planlanması, yürütülmesi, raporlanması ve izlenmesi Bakanlığın günlük işleyişinden bağımsızdır. İç denetçiler görevlerini Kanun, Yönetmelik ve bu Yönerge kapsamında tam bir bağımsızlık içinde gerçekleştirir.
(3) İç denetim faaliyetinin kapsamına, denetim uygulamalarına müdahale edilemez ve iç denetçilerin görüşlerini değiştirmeleri istenemez. İç denetçilerin görevlerini bağımsız ve hiç bir etki altında kalmadan yapmaları Başkanın ve Üst Yöneticinin sorumluluğundadır
(4) İç denetimin bağımsızlığı kalite güvence ve geliştirme programı kapsamında Kurul tarafından düzenli olarak değerlendirilir.
MADDE 22- (1) İç denetçiler görevlerini yerine getirirken tarafsızlık ilkesiyle hareket eder. İç denetçiler; denetimin belirlenen amaçlarına ulaşılması için denetim faaliyetlerinde gerekli tüm denetim tekniklerini uygular, ihtiyaç duyacağı tüm bilgi ve belgeleri toplar, tarafsız ve yeterli bilgi ve tecrübeye sahip her denetçinin aynı sonuçlara ulaşmasını sağlayacak şekilde bu bilgi ve belgeleri değerlendirir ve denetim kalitesinden ödün vermeden ve başkalarının düşünce ve telkinlerinden etkilenmeden görüşünü oluşturur.
(2) İç denetçiler, görevlerini yürütürken bağımsızlık ve tarafsızlıklarını zedeleyebilecek bir durumla karşılaşmaları halinde, bu durumu derhal İç Denetim Birimi Başkanına yazılı olarak bildirir. Başkan bu konuda gerekli tedbirleri alır.
(3) Başkan, iç denetçilerin görevlendirilmesinde, tarafsızlıklarını zedeleyebilecek hususları dikkate alır.
(4) İç denetçiliğe ilk defa atananlar ile idari görevlerde iken iç denetçiliğe dönenler, daha önce sorumlu oldukları işlerle ilgili olarak görevden ayrılış tarihi üzerinden bir yıl geçmeden iç denetim faaliyeti yürütemez.
(5) İç denetçiler, yürüttükleri danışmanlık faaliyetleri ile ilgili olarak bir yıl geçmeden aynı alanda denetim yapamazlar.
MADDE 23- (1) İç denetçilere Kanunun 64’üncü maddesi, Yönetmeliğin 15’inci maddesi ve Yönergede belirtilen görevler dışında hiçbir görev verilemez ve yaptırılamaz. Ayrıca, bu hususta Kamu İç Denetim Genel Tebliğinin “İç denetçilere yaptırılamayacak işler” başlıklı 9’uncu maddesi hükümleri de dikkate alınır.
(2) İç denetçiler, denetim ve danışmanlık faaliyetleri dışında başka adlarla faaliyet yürütemez; sadece yolsuzluk ve usulsüzlüklerin Üst Yöneticiye bildirilmesi amacıyla inceleme faaliyeti yürütebilirler.
(3) İç denetçiler, Yönetmeliğin 24’üncü maddesinin ikinci fıkrası hükmü saklı kalmak kaydıyla, istekleri dışında hiçbir şekilde başka bir göreve atanamaz.
(4) İç denetçiler Kurul bünyesinde oluşturulacak çalışma ekipleri hariç olmak üzere, diğer kamu idarelerinde değişik görevleri yürütmek üzere istekleri dışında geçici olarak görevlendirilemezler.
(5) Bakanlıkta daha önce iç denetçilik yapmış olanların mesleğe dönüşlerinde ve Başkanlığa kurum içi veya dışından yapılacak iç denetçi atamalarında Başkanlığın görüşü aranır.
MADDE 24- (1) İç denetim plan ve programının hazırlanması ve uygulanmasında, Kurul tarafından üç yılda bir oluşturulan Kamu İç Denetim Strateji Belgesi dikkate alınır.
MADDE 25- (1) İç denetim, Bakanlığın iş ve işlemlerinde karşı karşıya olduğu riskler esas alınarak hazırlanan risk odaklı iç denetim plan ve programı çerçevesinde yapılır.
(2) Başkan tarafından, kurum organizasyon yapısının ne düzeyde ele alınacağına ve faaliyet, süreç veya projelerin hangi detayda denetim evrenine dâhil edileceğine karar verilmek suretiyle, iç denetçilerin de katılımıyla, denetlenebilecek alanların tamamını ifade eden, denetim evreni oluşturulur.
(3) Denetim önceliklerinin belirlenmesi amacıyla, denetim evreninde yer alan her bir faaliyet/süreç/proje, risk faktörleri doğrultusunda değerlendirmeye tabi tutulur.
(4) Plan ve programın hazırlanmasında, Üst Yöneticinin riskli gördüğü ve öncelik verilmesini istediği hususlar da dikkate alınır.
(5) Yeni birim ve faaliyetler, yeniden yapılandırma projeleri, teşkilat yapısı ve insan kaynaklarındaki önemli değişiklikler, denetim sıklığının yetersiz olması gibi hususlar yüksek risk içerebileceğinden denetim programına öncelikle alınır.
(6) Denetim sonuçlarına göre mevcut riskler yıl sonlarında yeniden gözden geçirilir.
(7) Risk değerlendirmesi, Rehberde belirlenen esas ve usullere göre yürütülür.
MADDE 26- (1) İç denetim planı; iç denetim faaliyetinin etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde yürütülmesini sağlamak amacıyla denetimin kapsamını, denetlenecek alan ve konuları, ihtiyaç duyulan işgücü ve diğer kaynaklar ile eğitim faaliyetlerini içerecek şekilde, birim yöneticileriyle görüşülerek ve Kurulca hazırlanan Kamu İç Denetim Strateji Belgesi de dikkate alınarak, üç yıllık dönemler için Başkanlık tarafından hazırlanır. Bu plan, Başkanlıkça her yıl risk değerlendirmesi sonuçlarına göre gözden geçirilerek, gerektiğinde değiştirilir.
(2) İç denetimde üç yıllık planlama süreci; denetim evreninin belirlenmesi, makro risk değerlendirmesi, denetim alanlarının belirlenmesi ve önceliklendirilmesi, iç denetim plan ve programlarının hazırlanması ve onaylanması aşamalarından oluşur.
(3) Başkanlık tarafından hazırlanan plan, Üst Yöneticinin onayına sunulur.
MADDE 27- (1) En riskli alan ve konulara öncelik verilmek ve denetim maliyeti de dikkate alınmak suretiyle, Bakanlığın birim yöneticileri ve gerektiğinde çalışanlarla da görüşülerek iç denetim planıyla uyumlu bir iç denetim programı hazırlanır. Bir yıllık süreyi geçmemek üzere hazırlanacak iç denetim programlarında; denetlenecek alanlar ve konular, iç denetçilerin isimleri belirtilerek, zaman çizelgesine bağlanır. Başkanlık tarafından hazırlanan program Üst Yöneticinin onayına sunulur.
(2) İç denetim programı, Başkanlığın bir yıllık dönemde (1 Ocak-31 Aralık) gerçekleştirmeyi planladığı denetimler ile programın hazırlandığı tarih itibariyle yaklaşık tarihleri öngörülebilen danışmanlık, eğitim, idari işler, izleme ve denetim gözetim faaliyetlerinin belirlendiği bir belgedir.
(3) İç denetim programının hazırlanmasında Kurul düzenlemeleri esas alınır.
(4) İç denetim programı, Başkanın görevlendireceği yeterli sayıda iç denetçiden teşekkül eden bir ekip tarafından hazırlanır ve tüm iç denetçilerin katılımıyla gerçekleştirilecek toplantıda görüşülür. Başkanlık tarafından Üst Yöneticinin görüşü alındıktan sonra programa son şekli verilir.
MADDE 28- (1) İç denetim programı Üst Yönetici tarafından onaylandıktan sonra, görevler programdaki zamanlama da dikkate alınarak Başkan tarafından iç denetçilere yazılı olarak bildirilir. Program dışı görevlendirmelerde de aynı usul uygulanır. Ayrıca Başkan tarafından, denetim görevinin yürütüleceği birimlere denetimin amacını, kapsamını, tarihini, görevlendirilen denetim ekibini, birimden beklenenleri ve gerek görülen diğer hususları içeren bir yazılı bildirim yapılır.
(2) İç denetçiler göreve başlama tarih ve yerleri ile bitişini iç denetim programına uygun olarak yaparlar. Ancak iç denetim programına uyulamaması durumunda konu Başkanlığa iletilir ve Başkanlığın talimatı doğrultusunda işlem yapılır.
(3) İç denetçiler göreve başlama ve bitiş tarihleri ile yerlerini iç denetim programına uygun olarak yaparlar. Ancak iç denetim programına uyulamaması durumunda konu Başkanlığa iletilir ve Başkanlığın talimatı doğrultusunda işlem yapılır.
Denetime hazırlık ve denetimin yürütülmesi
MADDE 29- (1) Denetime hazırlık, başlama, denetimin yürütülmesi ve sonuçlandırılması, Kurulca çıkarılan Kamu İç Denetim Rehberinde yer alan esas ve usullere uygun olarak yürütülür.
Yolsuzluk ve usulsüzlüklere ilişkin incelemeler
MADDE 30- (1)Denetim görevi sırasında bir yolsuzluk ve usulsüzlük bulgusuna ulaşıldığında, tespitler ve elde edilen deliller ivedilikle Üst Yöneticiye intikal ettirilmek üzere Başkanlığa bildirilir.
(2) Başkanlığa intikal eden ihbar ve şikâyetler ilgisine göre Üst Yöneticiye, ilgili birime/idareye/kurum veya kuruluşa gönderilir.
(3) İç denetçiler, ihbar ve şikâyetler üzerine program kapsamında veya program dışı yapılan incelemelerde mevcut iç kontrol sisteminin yolsuzluk ve usulsüzlükleri önleme kabiliyetini de değerlendirir.
(4) Yolsuzluk ve usulsüzlüklere ilişkin incelemeler Üst Yöneticiye raporlanır.
MADDE 31- (1) İç Denetim Birimi Başkanı tarafından, İç Denetim Birimi Başkanlığında, denetim raporlarının uygulanmasını izlemek üzere bir takip sistemi oluşturulur ve bu kapsamda raporlarda yer alan düzeltici tedbirlerin ve tavsiyelerin uygulanması sağlanır.
(2) Denetim faaliyetleri sonucunda denetim ekibi tarafından düzenlenen raporlarda gösterilen denetim sonuçlarına ilişkin tavsiyeler ve düzeltici tedbirler belirtilen süre içerisinde ve denetlenen birimle denetim ekibi tarafından varılan mutabakat çerçevesinde oluşturulan eylem planına uygun olarak yerine getirilir. Önerilerin gerçekleştirilmesinin belli bir süre gerektirmesi durumunda bu husus denetim raporuna verilen cevapta belirtilir ve eylem planına bağlanan hususlar tamamlanıncaya kadar periyodik gelişmeler ilgili birimlerce altı aylık dönemler halinde Başkanlığa bildirilir.
(3) Raporlarda yer verilen bulgu ve öneriler ile rapora verilen cevap ve eylem planı kapsamında uzlaşmaya varılamayan hususlar ve bunlara ilişkin denetim ekibi görüşü Başkan tarafından Üst Yöneticiye sunulur. Bu konularda Üst Yönetici tarafından yapılan değerlendirme çerçevesinde alınan karara göre uygulama yapılır. Bu uygulamalar da İç Denetim Birimi Başkanı tarafından izlenir.
(4) Denetlenen birim yöneticileri, denetim raporlarında yer alan önerilere ilişkin gerekli düzeltici tedbirleri alır. Raporlarda yer alan tavsiyelerin gerçekleştirilmemesi ve gerekli önlemlerin alınmaması halinde Başkan yapılması gerekenler ve sorumlular hakkında Üst Yöneticiyi bilgilendirir.
(5) Danışmanlık raporlarında belirtilen önlemlerle ilgili olarak; sadece eylem planına bağlanan önerilerin yerine getirilip getirilmediği izlenir.
ALTINCI BÖLÜM
Danışmanlık Faaliyetleri
MADDE 32- (1) Danışmanlık faaliyetleri; bir idari sorumluluk üstlenmeksizin yürütülen, icrai konularla ilgili görüş, eğitim, analiz, değerlendirme, performans göstergelerinin tespiti, kontrol öz değerlendirme, süreç tasarımı ve proje görevleri gibi idari faaliyetlere değer katmak, kolaylaştırmak, geliştirmek ve yol göstermek amaçlarıyla gerçekleştirilen hizmetlerdir.
(2) Danışmanlık faaliyetleri;
a) Bakanlığın risk yönetimi, kontrol ve yönetişim süreçlerinin tasarım ve geliştirilmesi,
b) Kontrol öz değerlendirme,
c) Mevzuat oluşturulması veya değişikliklerine yönelik çalışmalar,
ç) Bakanlık birimlerinin yeniden yapılandırılmasına yönelik çalışmalar,
d) Bakanlık birimlerinin yürüttüğü yurtiçi ve yurtdışı projelere katkı sağlama,
e) Bakanlık işlem ve uygulamalarında gözetilecek kriter ve göstergelerin tespit edilmesi,
f) Bakanlık birimlerinin temel iş süreçlerinin yeterliliği ve etkinliğinin geliştirilmesi,
g) Başkanın uygun görmesi halinde eğitim faaliyetlerine eğitici olarak katılmak, gibi hususlar üzerinden yürütülür.
(3) Danışmanlık faaliyetleri; acil ve özel durumları da kapsayan tanımlanmış yılık iç denetim programına uygun olarak veya program dışı yürütülen faaliyetlerdir.
(4) Danışmanlık faaliyetinin birimlerden gelen talepler üzerine gerçekleştirilmesi esastır. Bununla birlikte, iç denetim planının hazırlanması sürecinde gerek kurumsal düzeyde gerekse birim/süreç düzeyinde danışmanlık faaliyetlerinin katma değer yaratabileceği alanlar olup olmadığı araştırılır ve birim yöneticilerinin görüş ve önerileri de dikkate alınarak danışmanlık hizmeti verilebilecek alanlar Başkan tarafından Üst Yöneticiye sunulur ve Üst Yöneticinin önerileri doğrultusunda iç denetim programına dâhil edilir.
(5) Danışmanlık faaliyetlerinin yürütülmesi, raporlanması ve raporda yer alan önerilerin izlenmesi, Rehberde belirtilen esas ve usullere göre yerine getirilir.
YEDİNCİ BÖLÜM
Raporlama
Raporlama
MADDE 33- (1) Her iç denetim faaliyeti, düzenlenecek raporla kayıt altına alınır.
(2) Raporların düzenlenmesi, ilgili mercilere sunulması, sonuçların takibi ve diğer hususlar Kurulca çıkarılan Kamu İç Denetim Rehberinde yer alan esas ve usullere uygun olarak yürütülür.
(3) İç denetim raporları Başkanın izni olmaksızın Başkanlık dışına, Üst Yöneticinin izni olmaksızın Bakanlık dışına verilemez.
Raporlama ilkeleri
MADDE 34- (1) Raporlamada aşağıdaki ilkelere uyulur;
a) Raporda bulunması gereken temel unsurlar şunlardır;
1) denetimin amacı,
2) denetimin kapsamı,
3) denetim yöntemi,
4) tespitler (mevcut durum),
5) uygulanabilir öneriler,
6) eylem planı,
7) bulgunun önem düzeyi,
8) iyi uygulamalar ve başarılı performans
b) Rapordaki ifadeler; tam, doğru, açık, anlaşılır, öz, yapıcı ve tarafsız olarak yazılır.
c) Daha önce rapor edilmiş tespit ve tavsiyeler varsa bunlara ait bilgilere raporlarda yer verilebilir.
ç) Her raporda yönetici özetine yer verilir.
d) Rapor sunulmadan önce Başkan tarafından tamlık, doğruluk, uygunluk ve okunabilirlik açısından gözden geçirilir.
e) Denetçi kanaatinin oluşmasına dayanak teşkil eden belgeler rapora eklenir.
f) Yapılan denetimler esnasında tespit edilen iyi uygulama örneklerine raporlarda yer verilir.
g) Raporun önemli bir hata veya eksiklik içerdiği sonradan anlaşılırsa; Başkan, ilgili iç denetçi tarafından yazılan düzeltme notunu, dağıtım yapılan bütün taraflara iletir.
Rapor çeşitleri
MADDE 35- (1) İç denetim faaliyetleri sonucunda ilgisine göre aşağıdaki raporlar düzenlenir;
a) İç denetçiler tarafından yapılan uygunluk, performans, mali, bilgi teknolojileri ve sistem denetimi faaliyetleri sonucunda “Denetim Raporu”,
b) İç denetçiler tarafından danışmanlık faaliyetleri kapsamında yapılan inceleme ve araştırmalar sonucunda “Danışmanlık Raporu”,
c) Denetim esnasında rastlanan usulsüzlük ve yolsuzlukların bildirilmesine ilişkin çalışmalar sonucunda “İnceleme Raporu”,
ç) İç Denetim Biriminin performansına ilişkin “Dönemsel Rapor”
d) İç Denetim Biriminin yıllık faaliyet sonuçlarını içeren “İç Denetim Faaliyet Raporu”.
Raporların gözden geçirilmesi
MADDE 36- (1) Düzenlenen raporlar ilgili birimlere gönderilmeden önce Başkan tarafından gözden geçirilir. Bu gözden geçirmede; sadece mevzuata açık aykırılık ve maddi hata ile diğer biçimsel eksikliklere bakılır.
(2) Başkan tarafından yukarıdaki hususlar bakımından yapılan tespitler gerekli değişiklik ve düzeltmeler yapılmak üzere ilgili iç denetçiye bildirilir. İç denetçi verilen süre içerisinde gerekli düzeltmeleri yaparak raporu Başkanlığa sunar.
SEKİZİNCİ BÖLÜM
Denetim Görüşü
Denetim görüşü
MADDE 37- (1) Denetim görüşü, denetim görevi sırasında toplanan bilgi ve kanıtlar doğrultusunda, görevin amaç ve kapsamına uygun bir şekilde denetim konusu hususlarla ilgili genel bir kanaate ulaşılmasıdır. Bu görüşle Üst Yönetici ve denetlenen birim yöneticisine, denetim alanının genel durumu hakkında bilgi sunulur.
(2) Oluşturulan denetim görüşü her durumda, yeterli, güvenilir ve ilgili bilgilere dayanmalı ve mümkün olduğunca olumlu bir şekilde ifade edilmelidir.
(3) Denetim görüşü verilebilmesi için gerek ön çalışmalar gerekse saha çalışması sırasında, görüşün içeriğinde yer alan hususlarla ilgili olarak yapılması gereken testlerin belirlenmesi gerekir.
Denetim görüşünün oluşturulmasına ilişkin usul ve esaslar
MADDE 38- (1) Denetim görüşünün oluşturulmasında, bulguların sayısı ve önem düzeyleri dikkate alınır.
(2) Bulguların önem düzeyi; “Kritik”, “Yüksek”, “Orta” ve “Düşük” olarak dört şekilde ele alınır. Bu çerçevede denetlenen bir faaliyet sonucu tespit edilen;
a) Kritik önem düzeyli bulgu; faaliyetin yürütülmesini veya istenilen çıktı, ürün ya da hizmetin sunulmasını engelleyecek tüm bulgular bu grupta değerlendirilir. Risk ve etkileri değerlendirildiğinde, can kayıplarına veya bedensel bütünlüğe zarar vermesi ya da kurumun faaliyetlerini durdurması veya büyük mali kayıplara neden olacak bulgulardır.
b) Yüksek önem düzeyli bulgu: Faaliyetin yürütülmesinde uzun süreli gecikmelere ve ciddi sorunlara neden olabilecek bulgular bu grupta değerlendirilir. Risk ve etkileri değerlendirildiğinde, kurum faaliyetlerini sekteye uğratacak veya kurumun önemli mali kayıplarla karşılaşmasına neden olacak bulgulardır.
c) Orta önem düzeyli bulgu: Faaliyetin çıktılarının kalitesini etkileyen, yürütülmesinde gecikmelere ve sorunlara neden olabilecek bulgular bu grupta değerlendirilir.
ç) Düşük önem düzeyli bulgu: Faaliyetin genel işleyişini etkilemeyen ancak daha iyi bir hizmet sunulmasını sağlamaya yönelik bulgular bu grupta değerlendirilir.
(3) Bakanlıkta denetlenen süreç veya faaliyetler için verilecek denetim görüşü; 1-5 kodları ile aşağıda belirtilen şekilde sınıflandırılacaktır.
1 - Başlangıç
2 - Sınırlı / Sistematik Olmayan
3 - Gelişime açık
4 - Yeterli
5 - Gelişmiş
a) Başlangıç: İç kontrol ihtiyacının farkına varılmıştır. Risk ve kontrollerin belirlenmesine yönelik gelişi güzel ve kişilere bağlı bir yaklaşım söz konusudur. Kontrol zayıflıkları belirlenmemektedir. Kontrollere ilişkin sorumlulukların belirlenmesinde yetersizlikler bulunmaktadır. Denetlenen faaliyetle ilgili olarak “Başlangıç” değerlendirmesi yapılabilmesi için, iki veya daha fazla kritik önem düzeyine sahip bulgunun olması gerekir.
b) Sınırlı /Sistematik olmayan: Kontroller uygulanmakla birlikte, dokümantasyonunda eksiklikler bulunmaktadır. Kontrollerin çalışması, ilgili kişilerin bilgi ve motivasyonlarına bağlı olarak değişmektedir. Kontrollerin etkililiği değerlendirilmemektedir. Kontrol zayıflıkları tam olarak ortaya konamamakta ve öncelik sırasına göre çözüme kavuşturulmamaktadır. Kontrollere ilişkin sorumluluklar kısmen belirlenmiştir. Denetlenen faaliyetle ilgili olarak “Sınırlı/Sistematik olmayan” değerlendirmesi yapılabilmesi için, bir kritik veya iki ve daha fazla yüksek önem düzeyine sahip bulgunun olması gerekir.
c) Gelişime açık: Kontrol uygulanmakta ve yeterli düzeyde dokümante edilmektedir. Düzenli olarak kontrollerin çalışıp çalışmadığı kontrol edilmektedir. Ancak bu değerlendirme süreci yazılı olarak belirlenmemiştir. Yönetim, büyük ölçüde kontrolleri takip edebilmekte, ancak gözden kaçan hususlar olabilmektedir. Çalışanlar, kontrollerle ilgili sorumluluklarının farkındadır. Denetlenen faaliyetle ilgili olarak “Gelişime açık” değerlendirmesinin yapılabilmesi için, kritik önem düzeyine sahip bulgu bulunmaması ve en fazla bir yüksek önem düzeyine sahip bulgunun olması gerekir.
ç) Yeterli: Etkili bir risk yönetimi ve iç kontrol ortamı bulunmaktadır. Yazılı olarak tanımlanmış ve düzenli olarak yürütülen bir kontrol değerlendirme süreci bulunmaktadır. Yönetim kontrollerle ilgili sorunları hızla tespit ederek öncelik sırasına uygun ve tutarlı bir şekilde çözüme kavuşturabilmektedir. Denetlenen faaliyetle ilgili olarak “Yeterli” değerlendirmesinin yapılabilmesi için kritik, yüksek veya orta düzeyde bir bulgunun bulunmaması gerekir.
d) Gelişmiş: Risk ve kontrol değerlendirme faaliyetleri, kurum düzeyinde birbirine entegre olarak yürütülmektedir. Kontroller sürekli olarak takip edilmekte ve bilgi teknolojileri (BT) destekli olarak yürütülmektedir. Sorun tespit edilen alanlarda kök neden analizleri yapılarak gerçekçi çözümler üretilebilmektedir. Çalışanlar kontrollerin geliştirilmesi ve iyileştirilmesi sürecine aktif olarak katılmaktadır. Denetlenen faaliyetle ilgili olarak “Gelişmiş” değerlendirilmesinin yapılabilmesi için, her hangi bir bulgunun bulunmaması gerekir.
(4) Bir faaliyet tüm ülke çapında yürütülüyorsa ve denetim görevi kapsamında denetlenmişse, buna ilişkin görüş verilebilmesi için ülkenin genel durumunu yansıtacak düzeyde bir örneklem seçilmiş olmasına bağlıdır. Aksi halde yanıltıcı görüş verilmesi söz konusu olabilecektir. Kaynak yetersizliğinden dolayı ülkenin genel durumunu yansıtacak ölçüde örneklem yapılamıyorsa, bu durumda verilen görüşün, sadece test uygulanan birimlerle sınırlı olduğu belirtilecektir.
İç Denetim Kaynaklarının Yönetimi ve Geliştirilmesi
MADDE 39- (1) İç denetim için sağlanan kaynakların yönetiminden Başkan sorumludur. Başkan, İç Denetim Biriminin bütçesini yönetir ve denetimin ihtiyacı olan uygun niteliklere sahip personel de dâhil tüm kaynakları temin eder.
Mesleki yeterliliğin geliştirilmesi ve meslek içi eğitim
MADDE 40- (1) Üst Yönetici ve Başkan, iç denetçilerin mesleki niteliklerini geliştirmeleri için uygun ortamı hazırlar. Bu amaçla Yönetmelikle belirlenen bilgi, yetenek ve niteliklerin oluşturulması yanında, iç denetimle ilgili her türlü eğitim, konferans, seminer gibi faaliyetlere katılma konusunda iç denetçilere gerekli olanak sağlanır.
(2) İç denetçilere, üç yıllık süreçte asgari yüz saat meslek içi eğitim sağlanır. Üç yıllık süreçte sağlanacak meslek içi eğitim mümkün olduğunca her yıla dağıtılır. Meslek içi eğitim konularında, idaredeki gelişme ve değişmelere yönelik hususlara da yer verilir. Meslek içi eğitimin otuz saati, Kurulun koordinatörlüğünde Maliye Bakanlığınca verilir ve kalan süre, Kurulun eğitim konusundaki düzenlemelerine riayet edilerek, Bakanlığın ihtiyaçlarına göre iç denetim birimince programlanır.
(3) Başkanlık, gerektiğinde mesleki kuruluşlar, üniversiteler ve bilimsel alanda etkinlikte bulunan diğer kurum ve kuruluşlarla işbirliği yapmak suretiyle kurs, seminer ve benzeri etkinliklerde bulunur. Meslek içi eğitim etkinliklerine iç denetim plan ve programında yer verilir.
(4) Meslek içi eğitim programları en az bir ay önce iç denetçilere duyurulur.
(5) Başkanlık tarafından iç denetçi olarak göreve başlayanlara bir haftadan az olmamak üzere intibak eğitimi verilir.
Yurtiçi ve yurtdışında inceleme, eğitim ve akademik çalışma
MADDE 41- (1) İç denetçilere, mesleki ve bilimsel gelişmeleri takip etmek, Bakanlıkça uygun görülecek konularda araştırmalar yapmak ve kendilerini geliştirmek amacıyla, yurtiçi ve yurtdışında lisansüstü eğitim, inceleme ve staj yaptırılabilir.
(2) İç denetçiler, yurtdışı lisansüstü eğitim hariç diğer görevlendirmelerde yurtiçine dönüşlerinde inceleme ve staja ilişkin 3 ay içerisinde bir rapor hazırlarlar.
İç denetçilikte derecelendirme
MADDE 42- (1) İç denetçilikte derecelendirme, Yönetmeliğe ve Kurulun konuya ilişkin düzenlemelerine uygun olarak yapılır. Bu derecelendirme yapılırken kalite güvence ve geliştirme programı kapsamında yapılan değerlendirme sonuçları da dikkate alınır.
(2) Kamu iç denetçi sertifikası; kıdem ve kadro şartları yanında iç denetçinin yeterliliği, mesleki bilgi birikimi ve temsil yeteneği dikkate alınarak Üst Yöneticinin teklifi ile Kurul tarafından derecelendirilir. Sertifika derecelendirilmesine ilişkin puanlama İç Denetim Birimi Başkanının teklifi üzerine Üst Yönetici tarafından yapılır. Üst yönetici puanlamaya ilişkin değerlendirmelerini; iç denetçilerin çalışmaları, hizmet içi eğitim etkinliklerine katılımı ve başarısını dikkate alarak Kurul düzenlemelerine uygun olarak yapar.
(3) Kıdem sırası ve kadro şartlarının oluşmasına rağmen derecelendirme yapılmaması durumunda, buna ilişkin gerekçeler ilgili iç denetçiye ve Kurula yazılı olarak bildirilir.
Sertifika derecesine uygun görevlendirme
MADDE 43- (1) Bakanlığın iç denetime tabi tutulacak faaliyetleri birim, konu ve süreçleri itibariyle İç Denetim Birimi Başkanı tarafından sınıflandırılır.
(2) İç denetçiler, çalışma süresince edindikleri tecrübe, kıdem ve sertifika derecesine uygun olarak görevlendirilir.
(3) A-1 ve A-2 sertifika düzeyindeki iç denetçiler; uygunluk denetimi, mali denetim ve sistem denetimi yaparlar.
(4) A-3 ve A-4 sertifika düzeyindeki iç denetçiler ilave olarak, performans denetimi ve denetimin gözetimi faaliyeti yürütürler.
(5) Bilgi teknolojileri denetimi, bu konuda özel uzmanlığı olan veya bu alanda yeterli sürede eğitim alan iç denetçiler tarafından yürütülür.
(6) Denetimin sonuçlarına ilişkin olarak yürütülecek izleme denetimleri, söz konusu denetim türünün tabi olduğu sertifika düzeylerine sahip iç denetçiler tarafından yürütülmesi esastır.
(7) Ekip halindeki görevlendirmelerde, sertifika derecesi yüksek olan iç denetçinin ekip sorumlusu olarak görevlendirilmesi esastır.
(8) Danışmanlık faaliyeti, Yönetmeliğin 30 uncu maddesine göre A-2 sertifika düzeyine yükselmiş iç denetçiler ile A-3 ve A-4 sertifika düzeyindeki iç denetçiler tarafından yürütülür.
(9) Yeterli sertifika düzeyine sahip iç denetçi bulunmaması halinde, denetimin gözetimi faaliyeti, İç Denetim Birimi Başkanı veya Yönetmeliğin 30 uncu maddesine göre A-2 sertifika düzeyine yükselmiş iç denetçiler tarafından da yürütülebilir.
(10) Yapılacak denetim faaliyetinin birden fazla alanı kapsaması veya görev alanının birden fazla iç denetçinin çalışmasını gerektirecek ölçüde geniş olması halinde denetim, farklı sertifika derecesine sahip iç denetçilerden oluşan bir grup tarafından ifa edilebilir.
(11) Birden fazla kamu idaresini ilgilendiren konularda iç denetçilerin yapacakları ortak çalışmalarda Kurulun düzenlemelerine uyulur.
Kalite güvence ve geliştirme programı
MADDE 44- (1) İç denetim faaliyetlerinin tüm yönleriyle değerlendirilmesi ile Kamu İç Denetim Standartları ve Meslek Ahlak Kurallarına uygun olarak yürütülmesinin sağlanması için Kalite Güvence ve Geliştirme Programı oluşturulur ve programın oluşturulmasında ve uygulanmasında Kurulun ilgili düzenlemelerine uyulur.
(2) Kalite Güvence ve Geliştirme Programı çerçevesinde;
a) İç denetim faaliyetlerinin ilgili mevzuat, Kamu İç Denetim Standartları ile Meslek Ahlak Kurallarına uygunluğu,
b) İç denetim faaliyetlerinin kurumsal gelişim ve iyileşmeleri destekleme düzeyi,
c) İç denetçilerin en iyi iç denetim uygulamalarından istifade edip etmedikleri,
ç) Faaliyetlerin yürütülmesinde gösterilen mesleki özen ve dikkat ile iç denetçilerin mesleki gelişim düzeyleri gözden geçirilir ve değerlendirilir.
(3) Kalite güvence ve geliştirme faaliyetleri;
a) Kurum içi izleme faaliyetleri çerçevesinde gerçekleştirilen sürekli iç değerlendirmeler,
b) Yıllık iç denetim faaliyet raporuna eklenen yıllık iç değerlendirmeler,
c) Kurul tarafından beş yılda bir yapılması sağlanan dış değerlendirmelerden oluşur.
(4) Kalite Güvence ve Geliştirme Programı çerçevesinde yapılan değerlendirme sonuçları Üst Yöneticiye sunulur ve yıllık iç denetim faaliyet raporunda yer verilir.
(5) İç denetimin etkinliğinin artırılması amacıyla, denetim faaliyetleri, denetlenen birimlerde yaptırılacak anketlerle değerlendirilebilir.
ONUNCU BÖLÜM
MADDE 45- (1) İç denetim faaliyetlerinde Kurul tarafından belirlenen standart, rehber, esas ve usuller ile diğer düzenlemelere uyulur.
(2) İç denetim sisteminin fonksiyonel bağımsızlığının sağlanması ve sürdürülmesi, bilgi paylaşımı, görüş ayrılıklarının giderilmesi, iyi uygulama örneklerinin yaygınlaştırılması, Kurul kararlarının uygulanmasının izlenmesi gibi konularda Kurulla işbirliği sağlanır.
MADDE 46- (1) Denetimin planlanması ve koordinasyonu, mükerrer denetimin önlenmesi, denetimde verimliliğin artırılması, ortak eğitim olanakları gibi hususlar ile karşılıklı olarak denetim faaliyetine ilişkin bilgi ve belgelere ulaşılması konularında, Başkan tarafından Kurulun belirlediği politikalar çerçevesinde dış denetimle gerekli işbirliği sağlanır.
(2) Sayıştay ile İç Denetim Birimi Başkanlığı arasındaki iletişim ve koordinasyon Başkan tarafından sağlanır.
(3) Başkan, Kurul tarafından belirlenen ilkeler çerçevesinde, teftiş, soruşturma ve benzer faaliyetleri yürüten diğer teftiş ve denetim birimleri ile gereken işbirliğini sağlar.
MADDE 47- (1) İç denetçilere Üst Yönetici tarafından imzalanan, unvan ve yetkilerini belirten bir kimlik belgesi verilir.
MADDE 48- (1) Denetim görevinin yürütülmesi sürecindeki ön çalışma, testlerin uygulanması (saha çalışması) ve bulguların paylaşılması hariç olmak üzere, tüm yazışmaların İç Denetim Birimi Başkanlığı aracılığıyla yapılması esastır.
(2) Başkanlık tarafından yapılan kurum içi ve dışı yazışmalar e-içişleri sistemi üzerinden yürütülür. Ancak görevin gereği e-içişleri sistemine girmesi uygun görülmeyen yazılar için ayrıca gelen-giden evrak kayıt defteri Başkanlık bünyesinde tutulur.
(3) Birden fazla iç denetçi görevlendirilmesi durumunda, elektronik ortamda yapılan yazışmalarda, görevli iç denetçilerin isimleri açılmakla birlikte yazının kıdemli iç denetçi tarafından imzalanması yeterlidir.
(4) Başkanlıkça kurum dışına gönderilecek raporların her sayfası mühürlenir. Bunun dışında iç denetim raporlarında mühür kullanılmaz.
(5) İç denetçiler tarafından düzenlenen raporlarda rapor numarası; “Yılı/Denetim Numarası” şeklinde verilir. Denetim sırasında aynı görev kapsamında inceleme raporu düzenlemesi halinde “Yılı/Denetim Numarası-1, …” şeklinde rapor numarası verilir.
Yönergenin gözden geçirilmesi
MADDE 49- (1) Bu Yönerge Başkanlık tarafından her yıl gözden geçirilir. Yapılacak değişiklikler 52 nci madede öngörülen usul çerçevesinde yapılır.
MADDE 50- (1) Bu Yönergede hüküm bulunmayan hallerde, Kanun, Yönetmelik, Kurulca yapılmış olan düzenlemelere uyulur.
Yürürlükten kaldırılan yönerge
MADDE 51- 07/10/2008 tarihli İçişleri Bakanlığı İç Denetim Birimi Başkanlığı Yönergesi yürürlükten kaldırılmıştır.
Yürürlük
MADDE 52- (1) Bu Yönerge, Kurulun uygun görüşü alınarak Üst Yönetici tarafından onaylandığında yürürlüğe girer.
(2) Bu Yönerge, İç Denetim Birimi Başkanı ve iç denetçiler tarafından okunup imzalanır.
MADDE 53- (1) Bu Yönerge hükümleri, Üst Yöneticinin sorumluluğunda İç Denetim Birimi Başkanı tarafından yürütülür.
